78. Szymbark - Oddział nowosądeckiego skansenu

Zachowana jest architektura dworku z charakterystycznym gontowym dachem łamanym i ścianami pobitymi gontami, wnętrze zaś stanowi adaptację ze względu na współczesną funkcję obiektu (pomieszczenia biurowe, socjalne, ekspozycja muzealna). W dwu pomieszczeniach znajduje się wystawa stała "W kręgu tradycji dworkowej", nawiązująca do historii miejscowych rodzin ziemiańskich. Eksponowana jest część oryginalnego wyposażenia dawnych dworków (meble, obrazy), elementy ubiorów, szkło, porcelana, naczynia kuchenne.

Główna część ekspozycji stanowią obiekty tworzące niewielki skansen (pow. ok. 2 ha). Wszystkie stanowią charakterystyczne przykłady tradycyjnego budownictwa wiejskiego występującego na terenie Pogórza Gorlickiego. Wśród 14 obiektów znajdujących się w chwili obecnej (docelowo zaplanowano 27), są chałupy, budynki gospodarcze, warsztaty wiejskie. Większość pochodzi z k. XIX w., najstarszy z przełomu XVIII/XIX w., najmłodsze z okresu międzywojennego. Budynki o konstrukcji zrębowej, o ścianach z drewnianych bali lub półbali, rzadziej z drewna toporowanego, często z wypuszczonymi w narożach charakterystycznymi "ostatkami", przykryte są dachami o połaciach z ułożonej schodkowato słomy. Od brązowego kolorytu większości budynków odcina się pobielony wapnem zrąb jednej z chałup, druga zaś ozdobiona jest z zewnątrz kropami wapna z dodatkiem ultramaryny. Większość obiektów jest zagospodarowana, wnętrza są urządzone oryginalnymi sprzętami z k. XIX w., pocz. XX w. i okresu międzywojennego (meble, naczynia i ubiory w chałupach, narzędzia i urządzenia w warsztatach wiejskich - kuźni, olejarni, wiatrakach do mielenia zboża czy przy piecu garncarskim, maszyny, narzędzia rolnicze i pojazdy (wozy robocze i wyjazdowe) w stodołach. Dobre wyposażenie warsztatów i chałup, w których też niekiedy odbywała się produkcja (chałupa dymna, stanowiąca miejsce pracy tkacza), umożliwia organizowanie pokazów tradycyjnego rzemiosła i zajęć wiejskich (kucie, tkanie, toczenie naczyń glinianych, mielenie zboża w żarnach, ubijanie kaszy w stępach, wyrób nici - prządzenie wełny i lnu, kręcenie powrozów, wyrób koronek klockowych itp.)

W sąsiedztwie Ośrodka Budownictwa Ludowego w Szymbarku znajduje się renesansowy kasztel. Na "szlaku budownictwa drewnianego" jest to niespodziewane "zderzenie architektoniczne". Wyniosła kamienna, renesansowa budowla wzniesiona została w poł. XVI w. dla rodu Gładyszów, od poł. XIV w. prowadząca działalność lokacyjną w dorzeczu Ropy. Wyjątkowy kształt - prostokąt korpusu głównego z wypuszczonymi w narożach identycznymi kwadratowymi basztami harmonijnie łączy cechy rezydencji możnego rodu z funkcją obronną, uwidocznioną w zachowanych do dziś otworach strzelniczych, śladach po kratach okiennych. Budowla zwieńczona jest attyką, odtworzoną na podstawie zachowanych jej fragmentów. Zdobi ją też odtworzony pas dekoracji sgraffitowej (ciąg wzoru tworzą fantastyczne maski i elementy geometryczne).