Dziś Światowy Dzień Chleba. Co o tym wypieku trzeba wiedzieć?

Już 10 tysięcy lat temu człowiek posilał się chlebem, chociaż jego smak i wyglad bardzo różniły się od dzisiejszych wypieków.

Dziś mamy wiele gatunków chleba .Zasadniczym składnikiem jest mąka uzyskana z mielonego ziarna,zagnieciona w ciasto i upieczona. Chleb tak zwany bochenkowy pieczony na drożdżach jest jednym z rodzajów pieczywa przez narody umiarkowanej strefy klimatycznej. Strefy gorące do niedawna nie znały tamtego chleba. U nich chleb był robiony w postaci gęstych potraw i placków z innych zbóż, w naszym pojęciu nie chlebowych.

Jak to się robiło?

Od tysięcy lat zasady wypieku chleba niewiele się zmieniły. Zmianie uległa jedynie mechanizacja. W Rzymie za czasów cesarza Augusta istniało ponad 500 piekarń, a w Atenach na 500 lat p.n.e. znano 50 gatunków pieczywa. W 1670 roku parlament francuski zezwolił na używanie drożdży.Upłynęły jeszcze dwa stulecia zanim wymyślono drożdże prasowane. Pierwsza fabryka powstała w roku 1868 w Wiedniu.

Każdy naród i kraj miał swoje metody wypieku chleba. Jakość i smak pieczywa zależy również od pieca. Inaczej smakuje chleb z pieca, w którym rozpala się ogień, a inaczej z nowoczesnych pieców ogrzewanych gazem. Kiedyś wypiekano placki na węglach w popiele i na rozżarzonym kamieniu. Z biegiem czasu zaczęto używać plecionek oblepionych gliną i rynienek z gliny. Pozostałością z dawnych lat są u nas podpłomyki pieczone na węglach wygarniętych z pieca chlebowego lub kilkanaście placków z ciasta żytniego lub pszennego. Po wynalezieniu żelaza rynienki kamienne i gliniane zastąpiono metalowymi, których różne formy używamy do dziś w postaci blach do pieczenia.

Do wypieku chleba używano kiedyś dzwonu piekarskiego, którym nakrywano ciasto i okrywano gorącym popiołem lub węglem drzewnym. Ciasto pod dzwonem nie traciło nadmiernie wilgoci, nie wysychało i rosło na skutek rozprężania się pary. Na pomysł pieca kopulastego wpadli Rzymianie około 600 r p.n.e. Różnica miedzy dzwonem, a piecem kopulastym polegała na tym, że dzwon był ogrzewany z zewnątrz ogniskiem pod podstawą, a przy piecu ognisko rozpalano wewnątrz. Ponadto piec był urządzeniem stałym, a dzwon przenośnym. Stanowił on podstawowe urządzenie wczesnośredniwiecznej piekarni, ale piekarz musiał mieć jeszcze sprzęt pomocniczy: dzieże, kopańki, stół z uciętego pnia, stolnica do formowania ciasta, a także łopaty i drewniany ożóg do wygarniania węgla. Piece chlebowe gospodyń wiejskich podobne są do obsługiwanych przez rzymskich niewolników. Sam sposób wypieku również niewiele się zmienił. Przełom nastąpił po wprowadzeniu pieców opalanych gazem lub elektrycznością.

Chleb z maszyny

Kiedy na przełomie XVII i XVIII w skonstruowano pierwszą nowoczesną mieszarkę do ciasta i niektórzy zaczęli ją stosować ludzie bojkotowali te piekarnie bojąc się spożywać chleb z ciasta „męczonego maszynami”. Postępowi piekarze zainstalowawszy po raz pierwszy maszyny pracowali tylko nocami w ukryciu przed konsumentami, a nad ranem usuwali je i ukrywali.W Polsce maszyny zaczęto wprowadzać dopiero po I wojnie światowej, a wypiek chleba na skalę przemysłową zapoczątkowano po uchwale rządowej z roku 1961 o postępie i rozwoju piekarnictwa. Dzisiejsze piekarnie są w pełni zautomatyzowane i większość czynności wykonywanych ręcznie obecnie wykonują maszyny.

Ciekawostki

Zakwas do wypieków pieczywa wynaleziono w Egipcie ok. 2000 lat p.n.e.
W Rzymie, za panowania Oktawiana Augusta, funkcjonowało około 300 piekarń.
Mikołaj Kopernik stworzył dzieło zatytułowane „Obrachunek wypieku chleba”, z którego można się dowiedzieć, jak wyliczać ceny za chleb z uwzględnieniem nakładu pracy oraz cen surowców.
Rogaliki zawdzięczamy wiedeńskim piekarzom. Pieczywo w kształcie półksiężyca było przeznaczone dla rycerzy wyruszających na wyprawę krzyżową.
Bagietka została wymyślona przez francuskich piekarzy, by żołnierze mogli przechowywać chleb w kieszeniach spodni.
W 1912 roku w Stanach Zjednoczonych powstała pierwsza automatyczna maszyna do krojenia chleba.
Otto Frederick Rohwedder jest autorem wynalazku, który spowodował, że kilkanaście lat później chleb krojony niemalże w całości wyparł ze sprzedaży bochenki.
W 2012 roku przeciętny Polak zjadł ok. 52 kg chleba. Dla porównania przeciętny Turek spożywa 150 kg pieczywa rocznie, Czech zaś 137.
W średniowieczu spożycie chleba często powodowało masowe zatrucia oraz halucynacje. Winowajcą był pasożytniczy grzyb, gnieżdżący się w kłosach żyta, jęczmienia czy pszenicy. Ze względu na halucynacje osoby dotknięte zatruciem mogły zostać omylnie oskarżone o czary.
W Polsce chleb był szczególnie ważny, a niektóre regiony Polski słynęły z wypieku chleba w określonym kształcie. Łódź słynęła z pieczywa w kształcie listka koniczyny, natomiast w Kazimierzu nad Wisłą pieczono bułki w kształcie kogucików.
Co ciekawe, tradycyjna kajzerka krakowska miała cztery nacięcia, warszawska zaś pięć.*