Muzeum Historii Polski. Największa taka placówka w Polsce. Ze "schronem" na zabytki, tarasem na dachu i niezwykłą biblioteką

- Wiemy, że to budynek na dziesięciolecia. Do elewacji użyliśmy kamienia, marmuru, bo to materiał który będzie patynował. Proces starzenia dodaje jakości budynki. To jak zapis historii w czasie – mówi nam Szczepan Wroński, architekt z pracowni WXCA. Wspomniana pracownia wygrała konkurs na projekt Muzeum Historii Polski w 2009 roku. Inwestycja o niebywałej w kraju skali ciągnęła się latami. Teraz – nareszcie – jest na finiszu. Architekci zdradzają nam wszystkie niuanse potężnego budynku, którego łączna powierzchnia to aż 44 tys. mkw.

Oprowadzanie po budynku trwa ponad dwie godziny. A i tak nie zdołaliśmy zajrzeć do wszystkich miejsc. Bryła Muzeum Historii Polski ma bowiem wymiary 200 na 60 metrów. Do tego jest wysoka na 24 metry. W środku znajdzie miejsce na największą w kraju wystawę stałą, liczącą aż 7,3 tys. mkw.  Dla porównania:

• ekspozycja Muzeum II Wojny Światowej (Gdańsk) ma 5 tys. mkw.
• ekspozycja Muzeum POLIN (Warszawa) „jedynie” 4 tys. mkw.

Opowieść zaczyna się już od fasady, która nawiązywać ma do sztafety pokoleń. Z daleka wydaje się jednolita, zwarta, jednak podchodząc bliżej można dostrzec kilka różnych motywów. Umieszczono na niej m.in. odniesienia do Drzwi Gnieźnieńskich, a także innych aspektów architektury polskiej.

Samo muzeum ulokowane będzie na dwóch poziomach. Główne wejście z wysokim holem znajduje się od strony nowego Placu Gwardii. Po prawej od tego miejsca przygotowano salę na wystawy czasowe. Ma aż 1,4 tys. mkw. To więcej niż całe (!) Muzeum Warszawskiej Pragi.

- Pierwsza wystawa będzie naturalnym uzupełnieniem nowego budynku. Chcemy w niej pokazać około pięciuset obiektów z naszej kolekcji. Pokażemy zarówno te, które znajdą się w przyszłości na wystawie stałej, ale także pokażemy cały proces tworzenia muzeum, który polega na współpracy z wieloma ludźmi i instytucjami – mówił nam w czerwcu Robert Kostro.

Jak słyszymy, pokazane zostaną m. in. obrazy Bractwa św. Łukasza, słynnej międzywojennej grupy artystycznej, które po latach na emigracji w USA, w zeszłym roku wróciły do Polski. Na wystawie tymczasowej zobaczymy również oryginalną „Enigmę”, czyli maszynę z 1940 roku, służącą do łamania niemieckich szyfrów czy pamiątki związane z „Solidarnością” oraz najnowsze – z wiązane z wojną na Ukrainie. Otwarcie tego miejsca przewidziano na 28-29 września.

Poza wystawą, w budynku gotowe są już m.in.:

• audytorium na 570 miejsc
• sala kinowa na ok. 120 miejsc
• sale multimedialne, edukacyjne i konferencyjne
• biblioteka
• taras widokowy na dachu budynku.

Poziom -1 oraz częściowo parter to przestrzenie przeznaczone dla pracowni m.in. skóry czy obrazów. Architekci szukali dla nich miejsca w budynku tak, by uwzględnić choćby odpowiednie światło (czasem sztuczne - czasem naturalne),.tworząc warunki niemal laboratoryjne. Między poziomami kursują ogromne windy o wysokości czterech metrów, w których można przewozić eksponaty. Dodatkowo pomieszczenia w podziemiach mają pełnić funkcję magazynu i "schronu dla eksponatów'. Jak słyszymy, są odporne na zjawiska ekstremalne, a nawet na zawalenie się góry budynku.

Z kolei na parterze wyróżnia się szklana przestrzeń, inna niż większość budynku. Znajdzie się tam biblioteka z charakterystycznym regałem z książkami. W nim ukryta będzie antresola. Ma być to jedna z kilku przestrzeni, w której będzie można wytchnąć czy odpocząć od ogromu muzeum. Podobne miejsca będą ulokowane w kilku punktach budynku.

- Wymyśliliśmy "kieszenie ekspozycji", w których można odpocząć i złapać kontakt z naturą. Zależy nam żeby zwiedzający tu wytrzymali - opowiada nam architekt, Krzysztof Budzisz z WXCA. Będą to miejsca z ławkami czy dużymi przeszkleniami i widokiem na zieleń. Biorąc pod uwagę, że zwiedzanie wystawy głównej może potrwać kilka godzin, "kieszenie" wydają się niezbędne.

Szczególnie interesująco wygląda taras widokowy, który pokrywa niemal cały dach potężnego budynku. Znajduje się kilka metrów nad drzewami Cytadeli. Oznacza to, że można stąd oglądać niezwykłą panoramę Śródmieścia czy Pragi. W przyszłości można będzie w tym miejscu organizować różnego rodzaju wydarzenia kulturalne. Architekci przewidzieli miejsce na niewielki bar. Jest też łąka kwietna oraz zbiornik wodny.

Architekci z WXCA zaprojektowali bryłę budynku, układ przestrzenny, ale nie odpowiadają za wystawę stałą. Za nią odpowiedzialne są pracownie WWAA i Platige Image. Projekt jest już gotowy od pewnego czasu, ale wciąż nie wybrano firmy, która ją wykona. Problemem są pieniądze. W kolejnych przetargach wszystkie oferty okazały się zbyt wysokie.

- Dwa razy nie udało nam się rozstrzygnąć przetargu na wykonawcę. W tej chwili mamy trzecie postępowanie, mam nadzieję, że w lipcu uda się wyłonić wykonawcę. Mieliśmy trochę kłopotów, ale dzięki temu wykonawca wystawy wejdzie do budynku, gdy zejdzie generalny wykonawca, co ułatwi nam pracę – tłumaczy nam w czerwcu dyrektor Muzeum Historii Polski, Robert Kostro.

Niestety, w przetargu, którego wyniki poznaliśmy pod koniec lipca znów okazało się, że wszystkie oferty przekraczają założony budżet.

- Kwoty są niższe niż w poprzednim przetargu (jednak wciąż są za wysokie - red.). W tej chwili nie ma decyzji dotyczącej tego przetargu. Trwają rozmowy na linii muzeum - ministerstwo. Nie została określona perspektywa terminowa w ramach której decyzja ma zostać podjęta. Na razie jesteśmy więc w pewnego rodzaju zwieszeniu - mówi nam dr Michał Przeperski, rzecznik prasowy Muzeum Historii Polski.